System zbierania i sortowania odpadów

System zbierania i sortowania odpadów

Temat pochodzi z podręcznika Środowisko i gospodarka jego zasobami, cz. 2


 

Prawie każdy odpad może stać się surowcem do produkcji, o ile zostanie odpowiednio zagospodarowany. Z roku na rok przybywa odpadów komunalnych, a także przemysłowych. W Polsce tylko około 60% ludności jest obsługiwane przez przedsiębiorstwa oczyszczania miast, podczas gdy w krajach Europy zachodniej wskaźnik ten wynosi ponad 90%. Także dotychczasowy system zbierania odpadów w Polsce jest niedoskonały, bowiem ponad 95% wywożonych jest na wysypiska.
   Zgodnie z polskimi przepisami (Ustawa z dnia 27.04.2001 r. i dwie Ustawy z dnia 11.05.2002 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych) odpady powinny być zbierane w sposób selektywny (wybiórczy). Odpowiednia ustawa zobowiązuje do organizowania takiego systemu zbierania odpadów, aby były one wysortowane. Obowiązuje ona zarówno tworzących odpady (przemysł, handel, ludność), jak i przedsiębiorstwa oczyszczania. A zatem wytwórca odpadów ponosi odpowiedzialność za zgodny z zasadami ochrony środowiska sposób postępowania z nimi. Oznacza to również, że koszty odbioru i unieszkodliwienia odpadów obciążają wytwórcę (producenta). Realizacja tych celów - które mają zapewnić zgodne z zasadami ochrony środowiska postępowanie z odpadami - wymaga przebudowy stosowanego dotychczas jednokierunkowego przepływu odpadów komunalnych na system wielokierunkowy - selektywny. Tylko takie działanie pozwoli na wykorzystanie ich jako surowców wtórnych, a więc odzyskanie i zawrócenie do obiegu produkcyjnego - recykling (rys. 1).
   Recykling to powtórne przetwarzanie substancji lub materiałów zawartych w odpadach w celu uzyskania substancji lub materiałów o przeznaczeniu pierwotnym lub innym.

Rys. 1. Schemat obiegu - surowiec, produkt, odpad, recykling, wysypisko
 

   Przepisy zakazują również mieszania odpadów niebezpiecznych (różnych rodzajów) oraz mieszania odpadów niebezpiecznych z odpadami obojętnymi (innymi niż niebezpieczne).
   Selektywny system zbierania odpadów polega na sortowaniu odpadów u źródła, tj. oddzielaniu poszczególnych asortymentów i składowaniu ich w odrębnych pojemnikach lub workach. W zależności od przyjętego w danej miejscowości sposobu odbioru odpadów, mogą być stosowane następujące systemy:

• dwupojemnikowy, w którym oddzielnie składa się odpady organiczne i pozostałe odpady,
• wielopojemnikowy (rys. 3), w którym segreguje się odpady na: organiczne, makulaturę i szmaty oraz szkło, tworzywa sztuczne i metale,
• workowy (rys. 2D), gdy w foliowych kolorowych workach segreguje się odpady podobnie jak w systemie wielopojemnikowym.
• jednopojemnikowy (rys. 2A, B, C), w którym wszystkie rodzaje odpadów składowane są do jednego pojemnika.

   Selektywny sposób sortowania odpadów u źródła ich powstawania obniża koszty sortowania przez przedsiębiorstwo oczyszczania, a tym samym opłaty dla ludności za wywóz i utylizację. Poza tym dzięki niemu odzyskuje się surowce wtórne i kieruje do dalszego wykorzystania. Niestety, w większości miast i miejscowości w Polsce zbiórka odpadów odbywa się poprzez gromadzenie różnych odpadów w pojemnikach lub kontenerach i ich wywóz na wysypiska, bez odzyskiwania surowców wtórnych.
 

Rys. 2. Pojemniki na odpady nieposegregowane (A. Kontener 8,0 m³, B. Pojemnik 110 dm³, C. Pojemnik 1100 dm³, D. Worki)
 

 
Rys. 3. Pojemniki na odpady segregowane

   Właściwa gospodarka odpadami polega na:

• ograniczaniu ilości powstawania odpadów,
• selektywnym zbieraniu odpadów (segregacja wg ustalonych rodzajów),
• kierowaniu do wtórnego wykorzystania (recyklingu) jako surowców wtórnych,
• spalaniu i składowaniu tylko tych odpadów, których nie można przetworzyć.

   Ograniczenie ilości odpadów produkcyjnych (przemysłowych) jest możliwe przy stosowaniu "technologii mało- i bezodpadowych" (w każdym procesie technologicznym powstają mniejsze lub większe ilości odpadów), jak również poprzez wykorzystanie powstających odpadów do tzw. produkcji ubocznej (obok linii technologicznej). Selektywne zbieranie odpadów w domach i osiedlach wymaga zastosowania wielu pojemników lub różnokolorowych worków foliowych. Aby jednak wdrożyć taki system, wymagana jest wysoka kultura i świadomość ekologiczna społeczeństwa.
   Segregacja wymieszanych odpadów wymaga po ich odbiorze kosztownych i skomplikowanych urządzeń technologicznych oraz zaplecza technicznego.
   W Polsce wykorzystywanie odpadów segregowanych jako surowce wtórne nie jest powszechne. Nie wszędzie zorganizowano selektywną zbiórkę odpadów typu: makulatura, szkło, tworzywa sztuczne, odpady organiczne. Są jednak przykłady właściwego zorganizowania takiego systemu przy zbieraniu stłuczki szklanej, makulatury i puszek aluminiowych. Rynek recyklingu w Polsce jest obecnie na etapie tworzenia. Przepisy zobowiązują producentów do ograniczania - do niezbędnego minimum - opakowań oraz wykonywania ich tak, aby nadawały się do wielokrotnego użycia, a później do recyklingu. Zobowiązują także do odbioru na własny koszt od sprzedawców zużytych opakowań wielokrotnego użytku (butelek, puszek itp.). Sprzedawcy natomiast są zobowiązani do przyjmowania opakowań stosowanych do wielokrotnego użycia. Przepisy zakładają również osiągnięcie do 31 grudnia 2007 r. docelowego poziomu odzysku odpadów i recyklingu dla poszczególnych producentów towarów.
   Od roku 2001 uruchomiono we wszystkich województwach w Polsce system selektywnej zbiórki i recyklingu odpadów opakowaniowych, papieru, szkła, metali i tworzyw sztucznych. Od roku 1995 podjęto w Polsce działania w zakresie odzysku i recyklingu puszek aluminiowych. W roku 2000 odzysk wynosił 37 %, tj. 1 mld 400 mln sztuk, ze wszystkich sprzedanych puszek. Od początku lat 90. prowadzona jest także działalność w zakresie odzysku szkła i stłuczki szklanej. Odpady szklane zebrane do pojemników wymagają jednak odpowiedniego zaplecza technicznego w celu ich oczyszczenia przed przekazaniem do hut szkła. Takie zaplecza istnieją w Jarosławiu, Warszawie, Poznaniu i Sierakowie.

------------------------------------------------
Polecenia i pytania sprawdzające
------------------------------------------------
 
1. Na czym polega selektywny system zbierania odpadów ?
2. W jakim celu organizuje się selektywny sposób zbierania odpadów ?
3. Na czym polega właściwa gospodarka odpadami ?
4. W jaki sposób możesz ograniczyć ilość odpadów w swoim domu ?
5. Co to jest recykling i na czym polega ?
6. Które rodzaje odpadów można najłatwiej segregować ?
7. Czy w Polsce prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów i jakich?

 

System zbierania i sortowania odpadów

Temat pochodzi z zeszytu ćwiczeń Środowisko i gospodarka jego zasobami, cz. 2

Ćwiczenie 1

 

Każda metoda unieszkodliwiania odpadów komunalnych musi być poprzedzona selektywną zbiórką odpadów. Wyjaśnij na czym polega selektywna zbiórka odpadów komunalnych realizowana w systemie:
a) dwupojemnikowym:

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

b) wielopojemnikowym:

................................................................................................................................

................................................................................................................................

c) workowym:

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................
 
Ćwiczenie 2

Segregacja odpadów "u źródła" - w gospodarstwie domowym polega na:

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

.................................................................................................................................
 
Ćwiczenie 3

Wymień korzyści wynikające z selektywnej zbiórki odpadów komunalnych:

• .........................................................................................................................
   
• .........................................................................................................................
   
• .........................................................................................................................